Homo universalis in een habijt

Ergens in een klooster in Duitsland leefde rond 1150 een benedictijnse abdis met de naam Hildegard von Bingen. Zij was onder meer actief op het gebied van religie, kosmologie, wetenschappen, filosofie, muziekcompositie, poëzie, plantkunde en linguïstiek. Zij was de eerste componiste uit de geschiedenis van de klassieke muziek die bij naam bekend is. Al met al kunnen we haar met recht een Homo universalis noemen; een duizendpoot.

Wie was Hildegard?
Hildegard werd geboren in een adellijk gezin dat woonde op het slot van Bermersheim, niet ver van Mainz. Voor haar opvoeding werd ze aan Jutta van Spanheim toevertrouwd, die in een cella woonde die tegen de kerk van het klooster Disibodenberg was gebouwd. Ze leerde van haar in de eerste plaats Latijn, maar ook het zingen van het officie en de geneeskunst van die tijd. Toen Jutta in 1136 stierf, werd Hildegard gekozen tot abdis van het nonnenkloostertje dat was ontstaan.

Het was in deze tijd dat Hildegard de visioenen die zij vanaf haar 42e levensjaar kreeg, begon op te schrijven. De officiële kerkelijke autoriteiten volgden haar visioenen in eerste instantie argwanend. Dit veranderde toen de heilige Bernardus van Clairvaux en de aartsbisschop van Mainz haar onder de aandacht van paus Paus Eugenius III brachten, die haar aanspoorde en bemoedigde om haar werk voort te zetten. Zo kon zij met de zegen van de Kerk haar eerste grote werk, Scivias voltooien: Ken de wegen van de Heer.

Componiste en mystica

In het klooster in Bingen heeft Hildegards haar meest productieve jaren gehad. Daar componeerde ze bijvoorbeeld ook de muziek die haar tegenwoordig opnieuw beroemd maakt. Deze muziek is net zo afwijkend van het gebruikelijke als haar andere werken, en vormt in feite een geheel eigen tak aan de boom van het Gregoriaans, als het daar al onder te rangschikken valt.

Naast de muziek schreef ze nog twee grote visioenenboeken: Liber Vitae Meritorum oftewel Boek van de verdiensten van het leven en Liber Divinorum Operum oftewel Boek van Goddelijke werken. Ook van haar hand is het Liber Subtilitatum, wat gaat over de natuur en de geneeskunst.

Doctor of the church
De invloed van Hildegard nam ondertussen een hoge vlucht, doordat allerlei hooggeplaatsten aan haar raad kwamen vragen. Zij schreef vele brieven. Op 17 september van het jaar 1179 stierf Hildegard van Bingen op de leeftijd van 81 jaar. Haar relieken werden in 1642 overgebracht naar de parochiekerk in Eibingen. Ze is nooit officieel heilig verklaard. Maar nu bijna 1000 jaar later heeft Benedictus aangekondigd dat Hildegard van Bingen in oktober 2012 uitgeroepen zal worden tot 'doctor of the church'.

Liefde als een brandend vuur

Een bijzondere vrouw, met een bijzondere nalatenschap voor ons. Wat ik mooi vindt aan het levensverhaal van Hildegard is dat ze haar eigen weg ging. Dat ze zich niet liet leiden door wat de mensen om haar heen van haar verwachtte, maar luisterde naar haar eigen hart. Ik kan me goed voorstellen dat het in die tijd geen peulenschilletje was. Zij schreef veel over de liefde dat tijdens haar meditaties gevisualiseerd werd door een brandend vuur. Een beeldspraak waar ook ik warm van wordt.

Later deze week zal ik een eigentijdse vertaling van een tekst van haar met jullie delen.

Bron: dit bericht bevat bewerkte teksten van de site www.hildegardvanbingen.nl

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Betty Franke schrijft proza en gedichten onder het pseudoniem ArtemisiA, een inspiratiesite voor mensen die op zoek zijn naar een diepere zin van dit leven of spiritualiteit en die geïnteresseerd zijn in wat kunst, muziek, poëzie en proza ons daarover kunnen vertellen.